به گزارش اجاره ایسنا/مرکزی وقتی گزارش ˮاینجا سرطان می کارندˮ در تاریخ ۱۰ تیرماه ۱۳۹۷ بر روی خروجی ایسنا قرار گرفت بازتاب گسترده ای به همراه داشت.
این گزارش حتی با واکنش مسؤلان سازمان محیط زیست کشور، وزارت بهداشت، وزارت جهادکشاورزی و حتی وزارت نیرو همراه بود، تا جایی که تنها بعد از چند ساعت از رسانه ای شدن این فاجعه در حوزه کشاورزی ساوه، ضرب الاجل از جانب فرماندار به منظور پیشگیری از تداوم فاجعه زیست محیطی در حوزه کشاورزی ساوه اعلام و اقدامات مسؤلان در این رابطه شروع شد.
پیگیری ها برای خاتمه دادن به سرطان کاری از جانب مراجع ذیربط تا جایی پیش رفت که فرماندار ساوه در نامه ای خطاب به مدیران ادارات در رابطه با این معضل زیست محیطی شامل شهرداری، جهاد کشاورزی، دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، اداره حفاظت محیط زیست، امور منابع آب و اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواهان پیگیری و اقدام عاجل حسب وظایف قانونی برای پیشگیری از این فاجعه زیست محیطی در حوزه کشاورزی شد.
پیش از صدور نامه از جانب فرماندار وقت ساوه، در اولین اقدام که آن هم با دستور معاون استاندار و فرماندار ساوه صورت گرفت، در یک اقدام ضربتی و با دستور قضائی تمامی موتور آب هایی که مبادرت به انتقال فاضلاب از کانال مجاور اراضی کشاورزی می کردند جمع آوری شدند و بدین ترتیب با اتخاذ تدابیر مناسب برای تامین آب سالم مورد نیاز کشاورزانی که پیشتر، از راه آبیاری با فاضلاب مبادرت به زراعت می کردند، فاجعه سرطان کاری در این شهرستان که قطب تولید محصولات باغی و زراعی است به پایان رسید.
پس از گذشت حدود دو ماه از آغاز کشت پائیزه، محدودیت های منابع آبی در ساوه منجر به تکرار فاجعه کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب یا همان از سرگیری سرطان کاری در این شهرستان شد؛ تا جایی که بعد از انتشار گزارش ایسنا با عنوان “تکرار یک فاجعه/سرطان کاری در ساوه از سرگرفته شد” که در چهارم دیماه ۹۷ بر روی خروجی این خبرگزاری قرار گرفت، کارشناسان حوزه کشاورزی و سلامت نسبت به تکرار این فاجعه اخطار دادند و با ابراز نگرانی از کشت محصولات کشاورزی آبیاری شده با فاضلاب در ساوه، اعلام نمودند که فاضلاب شهری حاوی فلزات سنگین و آلودگی های شیمیایی بوده و بسیار خطرناک می باشد. آبیاری محصولات کشاورزی با این آب به علت اینکه باعث ماندگاری سموم در کشت می شود، زمینه ساز بروز خیلی از بیماری ها و انواع سرطان هاست.
با رسانه ای شدن تکرار فاجعه کشاورزی در ساوه باردیگر برخورد قانونی از جانب مراجع ذیربط انجام و متخلفین تحت پیگرد قانونی قرار گرفته و موتورهای آب منتقل کننده فاضلاب به اراضی کشاورزی جمع آوری شد.
سال ۱۳۹۷ به اتمام رسید و به فضل الهی شدت بارش های بهاره در ایام نخست سال ۱۳۹۸ به حدی بود که کشاورزان در منطقه معروف به “باغ زرباف” از منابع آبی کافی برخوردار شوند و دیگر نیازی به کشت با فاضلاب نداشتند. بازدیدهای میدانی خبرنگار ایسنا از این منطقه در فصول مختلف سال بخصوص آغاز کشت بهاره و پائیزه هم حاکی از آن بود که کشاورزان از راه آبیاری با آب چاه مبادرت به کشت محصولات زراعی می کنند و خبری از کشت با فاضلاب نبود.
باز هم فاجعه زیست محیطی
اما آنچه سبب نگارش این گزارش شد، رهاسازی فاضلاب شهری در جنوب شهر ساوه و در منطقه ای معروف به “رودابان” است، جایی که روان آب ها و فاضلاب شهر ساوه که از آغاز جاده روستای الوسجرد از محدوده شهری خارج و مستقیما وارد اراضی کشاورزی می شوند و فاجعه دیگری در حوزه کشاورزی را به بار می آورند.
کشاورزان می گویند این دفعه با ورود فاضلاب به اراضی کشاورزی به همراه زباله هایی که اغلب پلاستیکی هستند، ناخواسته مبادرت به کشت سرطان نماییم.
کشاورزان این منطقه دل پری از مسؤلان داشتند تا جایی که گفتند همین مسئولانی که در منطقه باغ زرباف با پیشگیری از استفاده از فاضلاب برای آبیاری محصولات مانع از کشت محصولات کشاورزی نظیر گندم، جو، یونجه، بامیه و سبزیجات شدند، الان با بی توجهی به مشکل رها شدن فاضلاب شهری در منطقه رودابان، به شکلی خودشان عامل سرطان کاری هستند.
آنها می گویند در رفتن به هر یک از ادارات ذیربط تنها پاسخی که دریافت می کنند این است که این مورد به ما ارتباطی ندارد و فلان اداره مسئول رسیدگی و پیگیری است.
“امیر زواری” یکی از کشاورزان منطقه “رودابان” در جریان بازدید میدانی خبرنگار ایسنا از این مشکل زیست محیطی اظهار داشت: هم اکنون ۲۳ هکتار از اراضی کشاورزی خویش را که در مجاورت جوی آب فاضلاب شهر ساوه قرار دارد، زیر کشت محصولاتی نظیر گندم، جو، ذرت و یونجه قرار داده ام.
لودرها راه فاضلاب را باز می کنند!
وی بیان کرد: فاضلابی که از سمت جنوب و جنوب غربی ساوه به صورت روان آب از محله های بلوار طالقانی و خیابان کارگر وارد اراضی جنوبی شهر ساوه در منطقه رودابان می شود، چندین سال است که تهدیدی جدی برای سلامت مردم و کشاورزی مزارع جنوبی شهر به حساب می آید. جالب اینکه مسؤلان به جای مدیریت فاضلاب و انتقال آن به تصفیه خانه فاضلاب یا بهره برداری به شیوه های دیگر هر از چندگاهی به علت تجمیع زباله هایی که همراه فاضلاب وارد مزارع کشاورزی شده و مسیر عبور آب را می بندد، با یک دستگاه لودر مبادرت به لایروبی و بازگشایی مسیر جریان عبور فاضلاب می کنند تا جریان فاضلاب همواره روان باشد!
وی با اشاره به طرح شکایت به دستگاه قضائی در مورد این معضل زیست محیطی در حوزه کشاورزی ساوه اظهار داشت: با گذشت بیشتر از دو سال از شکایت کشاورزان این منطقه از ادارات حفاظت از محیط زیست، شهرداری، معاونت بهداشتی دانشکده علوم پزشکی ساوه، آب و فاضلاب، امور منابع آب و سازمان مدیریت پسماند در دستگاه قضائی ساوه، اما متاسفانه تابحال هیچ اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.
وی خاطرنشان کرد: با وجود اینکه کارشناسان دادگستری در جریان بازدید خود گزارشی در خصوص آلایندگی این آب تنظیم کرده و نفوذ آن به مزارع و آب های زیرزمینی را تهدید جدی برای سلامت مردم شهرستان دانستند و این گزارش ضمیمه پرونده قضائی شده است، اما تابحال هیچ اقدامی برای اتمام این وضعیت اسفناک صورت نگرفته است.
زواری اضافه کرد: هم اکنون حجم آب به علت بارندگی هایی که به تازگی صورت گرفته، افزایش پیدا کرده است، اما در فصل تابستان از شدت آن کاسته شده و منطقه تبدیل به یک محدوده باتلاقی با کوهی از ظروف پلاستیکی و یک بار مصرف و هم نایلون می شود که با وزش نسیمی در محیط پراکنده می شوند. با خشک شدن این منطقه هم ریزگردهایی تشکیل می شود که انتشار آنها تهدیدی برای سلامت شهروندان به حساب می آید.
تهدید فاضلاب برای چاه های کشاورزی
حبیب الله محلوجی یکی دیگر از مالکین اراضی کشاورزی رودابان ساوه اظهار داشت: جوی فاضلاب بوجود آمده در مجاورت اراضی کشاورزی این منطقه به طول حدودا یک کیلومتر تهدیدی جدی برای افزون بر ۳۰۰ هکتار زمین کشاورزی است، چون که نفوذ فاضلاب و شیرابه های آن به سطح زمین و جاری شدن ناخواسته بر روی سطح اراضی کشاورزی منجر به آبیاری کشت های صورت گرفته با فاضلاب شده و تبعات منفی و خطرناکی را برای سلامت مردم به همراه دارد.
وی با اشاره به وجود افزون بر ۵ موتور آب کشاورزی در این منطقه اظهار داشت: حجم فاضلاب جاری شده در این منطقه به حدی است که به قول کارشناسان کشاورزی و محیط زیست نفوذ آن به سفره های زیرزمینی حتمی بوده و منجر به آلوده شدن آب چاه های کشاورزی می شود بگونه ای که حتی امیدی به کشت سالم از راه آبیاری با آب چاه کشاورزی نبوده و به عبارتی می توان نگران بود که تمامی محصولات کشت شده این منطقه آلوده باشند.
محلوجی در ادامه اظهار داشت: رهاسازی فاضلاب در این منطقه حتی برای عده ای سودجو وسوسه انگیز شده بگونه ای که مبادرت به کشت محصولاتی نظیر گندم، جو و بامیه با استفاده از فاضلاب می کنند و محصول تولیدی را روانه بازار مصرف می کنند.
وی بیان کرد: از آنجاکه افزون بر پنج سال است رهاسازی فاضلاب در این منطقه به یک معضل زیست محیطی جدی تبدیل گشته، بارها از راه نامه نگاری و ارسال گزارش از مراجع ذیربط خواسته شده است تا برای برون رفت از این مشکل چاره اندیشی کنند.
تجاوز فاضلاب به ملک شخصی
محلوجی که مالک بخش اعظمی از اراضی این منطقه به مساحت ۲۰۰ هکتار است، افزود: قانون گریزی از جانب مسؤلان شهرستان تا جایی پیش رفته که مبادرت به رهاسازی فاضلاب در زمینی کرده اند که اینجانب مالک شخصی آن هستم. سوال بنده این است که چرا فاضلاب جنوب شهر ساوه باید در زمین کشاورزی بنده رها شود، آیا این اقدام بر مغایر قانون و نقض حقوق شهروندی نیست. چه کسی باید پاسخ دهد و باید به کدام مرجع قانونی اعلام شکایت و دادخواهی کنم.
وی افزود: این منطقه همچنین، به مکانی برای دپوی ضایعات ساختمانی از جانب عده ای سودجو تبدیل گشته است بگونه ای که در هنگام کاهش فاضلاب جاری شده در فصل تابستان و خشک شدن لجن، ریزگردهایی که در اثر باتلاقی شدن و خشک شدن لجن در این منطقه به علت قرار گرفتن در راه وزش باد در محیط منتشر می شود با ذرات خاک متصاعد شده از ضایعات ساختمانی ترکیب شده و بخشی از آن روانه شهر شده و بخشی دیگر هم بر روی محصولات کشت شده در اراضی کشاورزی می نشیند که این ذرات و ریزگردها هم تهدید کننده سلامت انسان است. به جرئت می توان اظهار داشت که این معضل زیست محیطی یک عامل آلاینده برای جامعه شهری ساوه هم به حساب می آید.
محلوجی در ادامه اظهار داشت: علاوه بر تهدید نقاط بالادستی اراضی کشاورزی این منطقه بر اثر جاری شدن فاضلاب و روان آب شهری، نقاط پائین دستی اراضی کشاورزی هم از راه رهاسازی فاضلاب منازل مسکونی منطقه فانون آباد معروف به شهرک ولیعصر(عج) ساوه دستخوش آلودگی است.
وی اظهار داشت: روان آب و فاضلابی که از منازل مسکونی این شهرک به سمت اراضی کشاورزی هدایت شده به صورت مستقیم به اراضی نفوذ پیدا کرده و سلامت محصولات تولیدی را تهدید می کند. بی توجهی مسؤلان نسبت به فراهم ساختن زیرساخت های شهری نظیر جدول کشی و هدایت فاضلاب و روان آب در راه درست باعث بروز این معضل زیست محیطی شده است و متاسفانه هیچ اقدامی هم صورت نمی گیرد.
وی بیان کرد: بر اثر تجمیع زباله و نایلون ناشی از روان شدن فاضلاب در این منطقه، شاهد پخش شدن نایلون و ظروف یک بار مصرف در محیط و بوجود آمده چهره ای زشت و البته خطر جدی برای سلامت مردم منطقه هستیم.
از مجموع صحبت های این دو کشاورز چنین استنباط می شود که سوء مدیریت علت اصلی بوجود آمدن این فاجعه زیست محیطی در حوزه کشاورزی است و این سوال مطرح می شود که چرا با وجود پیگیری پنج ساله بهره برداران کشاورزی برای پیشگیری از وضعیت بوجود آمده هنوز اقدام عملی برای مرتفع ساختن آن صورت نگرفته است.
معاون برنامه ریزی و امور عمرانی فرمانداری ساوه در جریان بازدید از منطقه “باغ زرباف” گفته بود که بطور قطع در بهره برداری از فاضلاب برای انجام امور کشاورزی هر یک از مسؤلان دستگاه ها وظایف خاصی دارند و همانطور که در گزارش ایسنا هم به خوبی اشاره شده بود دستگاه هایی نظیر جهادکشاورزی، امور منابع آب، محیط زیست، شهرداری، آب و فاضلاب و بهداشت مسئولیت خاصی در این رابطه دارند و باید به وظایف قانونی خود عمل کنند.
متاسفانه هیچ یک از مسؤلان مربوطه به وظایف قانونی خود در این خصوص عمل نکرده اند و نتیجه آن به بار آمدن یک فاجعه زیست محیطی در حوزه کشاورزی ساوه است. موضوعی که در گفتگو با متولی محیط زیست ساوه بدان اشاره شده است.
مسئول ناشناس است!
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست ساوه با اشاره به تشکیل کارگروه پسماند شهرستان برای برطرف شدن مشکل زیست محیطی در این منطقه به ایسنا اظهار داشت: به تازگی گزارشی در خصوص رهاسازی فاضلاب در این منطقه به اداره محیط زیست ساوه ارسال نشده است، گرچه پارسال این مورد مطرح و پیگیری هایی هم انجام شد.
هادی رستم خانی اضافه کرد: بطور قطع بزودی از این منطقه بازدید خواهیم کرد و چنانچه وضعیت رهاسازی فاضلاب بگونه ای باشد که تهدیدی برای طبیعت و سلامت انسان صورت گرفته باشد از راه مکاتبه با ادارات متولی پیگیری خواهیم کرد.
وی بیان کرد: یکی از اشکالات موجود درمورد این معضل زیست محیطی مشخص نبودن دستگاه مسئول در مدیریت آن است، بگونه ای که شهرداری اعلام می کند که اگر این آب به صورت روان آب جاری شده بود، مسئولیت مدیریت و هدایت آن بر عهده شهرداری است و چنانچه این آب ناشی از فاضلاب جاری شده از منازل و سایر کاربری ها باشد مسئولیت مدیریت آن بر عهده شرکت آب و فاضلاب شهری است. نامشخص بودن اینکه این آب روان آب است یا فاضلاب، مشخص شدن دستگاه مسئول رسیدگی و پیگیری این مشکل را دشوار کرده است.
رستم خانی، متولی اصلی پیگیری مخاطرات زیست محیطی را مجموعه محیط زیست شهرستان دانست و اضافه کرد: محیط زیست وظیفه بازدید و ارسال گزارش به مراجع ذیربط برای جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی را بر عهده دارد و در این خصوص هم در نخستین فرصت ممکن به وظیفه قانونی خود عمل خواهیم کرد.
قطعا صرف گزارش دادن ها یا بازدید کردن ها این مشکل زیست محیطی را که از آن می توان بعنوان یک فاجعه نام برد برطرف نخواهد کرد و مانع ورود فاضلاب به اراضی کشاورزی نمی گردد. ازاین رو باید اقدامات عملی را بخصوص وقتی پای سلامت مردم در بین است به فوریت انجام داد تا تولید چنین محصولاتی با آلایندگی توام نباشد.
آلودگی های زیست محیطی اثرگذار بر کیفیت محصولات کشاورزی همواره دغدغه متولیان سلامت در تمامی جوامع است و در این میان رهاسازی فاضلاب در زمین های کشاورزی شاید از نگاه مردم و دغدغه مندان حوزه سلامت گناهی نابخشودنی محسوب شود، گناهی که چندی است در مزارع جنوب و جنوب شرق ساوه بوقوع می پیوندد.
فاضلابی که در این منطقه رهاسازی شده و وسوسه روان شدن آن، بعضی از سودجویان این منطقه را ترغیب به کشت یونجه، گندم و جو می کند، حاصل تجمیع روان آب های شهری است که بعد از تجمیع از راه جوی هایی وارد اراضی این منطقه می شوند که درصد آلودگی آن بسیار بالاست.
آنچه هم اکنون در حال اتفاق افتادن است، جریان فاضلابی است که همچنان در بین محصولات کشاورزی جنوب و جنوب شرقی ساوه روان است و مسؤلان همواره در تلاش هستند توپ را به زمین دیگری بیندازند. هر کدام از آنها با توجیهاتی که دارند خویش را مسئول رسیدگی به این فاجعه زیست محیطی نمی دانند.
مجددا تاکید می شود، نتیجه آبیاری محصولات کشاورزی با پساب های صنعتی و فاضلاب، آلوده شدن محصول به فلزات سنگینی نظیر سرب، نیترات، کادمیوم و… است و بخش زیادی از مصرف کنندگان اینگونه محصولات را در معرض مبتلا شدن به سرطان، نازایی، بیماری های ریوی و میکروبی قرار می دهد.
