اجاره: باتوجه به نامگذاری امسال بعنوان سال تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها، انتظار می رود وزارت نفت و سازمان برنامه، ساز و کار اجرای قانون تنفس خوراک پتروپالایشگاه ها را سریع تر سامان دهند.
به گزارش اجاره به نقل از مهر، تاکید باردیگر رهبر انقلاب بر پشتیبانی از تولید داخلی که در نامگذاری امسال بعنوان سال «تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» بار دیگر تبلور پیدا کرد، نشان از اهمیت این مقوله در مقاوم سازی اقتصاد کشور و حل مشکلات معیشتی مردم دارد. توسعه ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی و تولید فراورده های با ارزش نفتی همچون مصادیق مهم تولید داخلی است که سال هاست مورد غفلت قرار گرفته است درحالیکه منافع قابل توجهی برای مجموعه کشور به همراه دارد.
بررسی ها نشان میدهد شتاب در توسعه کشورها سبب افزایش سرانه مصرف مواد پایین دستی پتروشیمیایی شده است. این روند در گزارش های اداره انرژی آمریکا IHS، EIA و دیگر مطالعات آینده پژوهی انرژی یاد شده قرار گرفته و گویای رشد تقاضای فراورده های پتروشیمیایی در دهه های آینده است. بدین سبب پالایشگاه های جدید در دنیا به سمت تولید مستقیم فراورده های شیمیایی از نفت یا همان پتروپالایشگاه پیش رفته اند. تعدادی از کشورهای جهان همچون چین و همین طور کشورهای منطقه نظیر ترکیه، کویت، عربستان، امارات و عمان دراین زمینه پیشتازی کرده و طرح های پتروپالایشی مهمی را تعریف کرده اند.
در کشور ما نیز، راه اندازی پتروپالایشگاه ها مزایایی همچون هدایت نقدینگی به سمت تولید، تامین فراورده های بالادست پتروشیمیایی، حاشیه سود بالاتر و تنوع در فروش محصول و در نتیجه کاهش فاحش اثر تحریم را در پی دارد. با این وجود فرصت های راهبردی ذکر شده، تا حالا در میدان عمل حمایتی از راه اندازی پتروپالایشگاه ها در کشور نشده است. این در حالیست که چنین طرح هایی، مشابه تجربه پالایشگاه ستاره خلیج فارس فراگیر و ملی هستند و با درایت می توان بخش مهمی از اجرای آنها را به بخش های خصوصی واگذار کرد اما در عین حال، برای شروع نیاز به حمایت و پشتیبانی های جدی مسئولان دولتی به ویژه در وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه و سایر بخش های مرتبط دارد. نگاهی به تجربه کشورهای موفق در این عرصه گویای نقش مهم مسئولان دولتی در پیشبرد و تسهیل توسعه ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی است.
چین، غول جهانی صنعت پالایش نفت
چین دارای ظرفیت پتروپالایشی ۱۷ میلیون بشکه در روز و بزرگترین صادرکننده مواد شیمیایی جهان است. دولت چین با یکپارچه سازی در وظایف شرکت های ملی نفت و پتروشیمی و افزایش دسترسی به منابع مالی، اعتبار بین المللی، تسهیل ورود سرمایه گذاران به صنعت پتروپالایشی و کاهش موانع پیش روی بخش خصوصی نقش مهمی در توسعه ظرفیت پتروپالایشی چین داشته است. ارائه برنامه های ۵ ساله توسعه این صنعت، استفاده از ساز و کارهای کمیسیون نظارت و کنترل استراتژی های سرمایه گذاری و برنامه ریزی مالی همچون اقدامات دولت چین برای بهبود، تسهیل و تسریع در روند گسترش پتروپالایشگاه های این کشور بوده است. کشور چین هم اکنون بیش از ۸۰۰ هزار بشکه پتروپالایشگاه برنامه ریزی شده دارد که در شرف بهره برداری هستند.
عربستان، بازیگر نقش دوم بازار فرآورده های نفتی دنیا
کشور عربستان که با تولید ۱۰ میلیون بشکه در روز دومین تولید کننده بزرگ نفت دنیا است؛ درحالیکه هیچ مانعی برای صادرات نفت خود نیز ندارد، با این وجود برنامه ریزی های منسجمی در امتداد توسعه پتروپالایشگاه ها و تکمیل زنجیره ارزش مواد شیمیایی ذیل پتروپالایشگاه ها دارد. مجتمع های پتروپالایشی رابغ، الجبیل و آرامکو / سابیک به ترتیب به ظرفیت های ۴۰۰، ۳۱۰ و ۴۰۰ هزار بشکه در روز پروژه های جدید این کشور در امتداد ورود جدی به بازار فراورده های پتروشیمیایی است. تعدادی از اقدامات دولت عربستان در امتداد پشتیبانی از گسترش مجتمع های پتروپالایشی در این کشور را می توان در ۵ محور تقسیم بندی کرد؛ نخست تدوین طرح جامع راهبردی برای رشد و توسعه پتروپالایشگاه ها در دو شهر مهم صنعتی و ساحلی جبیل و ینبع.
عربستان در عین حال جهت پشتیبانی مالی بصورت وام های نرم و میان مدت توسط صندوق توسعه صنعتی عربستان و ارائه خدمات مشاوره ای اداری، مالی و بازاریابی به وام گیرندگان خود، برنامه هایی در دست دارد.
تعهد دولت به کاهش بروکراسی در تمام سطوح و کوشش برای پشتیبانی از سرمایه گذاری، تأسیس اداره سرمایه گذاری عمومی عربستان سعودی (ساقیا) برای کمک به سرمایه گذاران در پروسه دریافت مجوزها در عربستان و همین طور دسترسی سرمایه گذاران به صندوق ها، بانک ها و شرکت های تامین مالی همچون محورهای حمایتی عربستان از صنعت پالایشی و پتروپالایشی این کشور است.
یک سال در انتظار پشتیبانی و مانع زدایی
آنچه بیان شد قسمتی از اقدامات دولت های چین و عربستان در امتداد توسعه صنعت راهبردی پتروپالایشگاه در این کشورها بود.
در ایران نیز تیرماه سال ۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با بهره گیری از سرمایه گذاری مردمی» را با هدف کمک به رفع موانع (از جمله مساله تامین مالی) راه اندازی پتروپالایشگاه در کشورمان تصویب کرد.
از جمله مفاد مهم این قانون برای کمک به پروسه تامین مالی این طرح ها و استفاده از سرمایه های خرد، اعطای تنفس خوراک است. بدین مدلول که وقتی پتروپالایشگاه به بهره برداری رسید، سرمایه گذار به تعداد روز معینی که معادل هزینه سرمایه گذاری آن می شود، بهای خوراک اولیه را به دولت پرداخت نمی نماید. این عدم پرداخت هزینه خوراک تا جایی ادامه می یابد که کل هزینه خوراکی که پرداخت نشده با کل هزینه سرمایه گذاری پتروپالایشگاه برابر شود. سپس این هزینه بصورت یک وام ۸ ساله از طرف سرمایه گذار به صندوق توسعه ملی بازگردانده می شود.
پس از ابلاغ بخشنامه اجرائی این قانون، وزارت نفت ۸ طرح واجد شرایط راه اندازی پتروپالایشگاه های نفت و میعانات گازی با مجموع ظرفیت ۱ میلیون و ۴۶۰ هزار بشکه در روز که همگی در سواحل جنوب کشور همچون بندر مهم جاسک واقع شده اند را حائزشرایط تنفس خوراک اعلام نمود. حالا حدود یکسال است اجرای این طرح که با اقبال قابل توجه بخش های خصوصی و خصولتی روبه رو شده، در هیئت امنای صندوق توسعه ملی جهت تنفس خوراک به مانع برخورد کرده است؛ چونکه این تنفس خوراک مقرر است از سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی اعطا شود؛ بگفته دست اندرکاران، سازمان برنامه و بودجه مخالف اصلی اعطای مجوز تنفس خوراک است. این در حالیست که استفاده از منابع نفتی صندوق توسعه ملی برای این قانون را رهبر انقلاب تأیید کرده اند و صندوق توسعه ملی باید ساز و کار اجرای آنرا مشخص نماید.
البته اواخر سال قبل سازمان برنامه و بودجه بی توجهی وزارت نفت به تنظیم یک جدول دقیق برای زمان بندی تنفس خوراک به پتروپالایشگاه ها را بعنوان دلیل مخالفت خود اعلام نمود.
به هر حال انتظار می رود مسئولان سازمان برنامه و وزارت نفت موضوع را در جلسه مشترکی بررسی و این مانع بزرگ را از پیش روی راه اندازی پتروپالایشگاهها بردارند.
منبع: اجاره
