پژوهشکده آمار تورم نیمه اول امسال را در سه سناریوی بدبینانه، خوشبینانه و حدوسط پیش بینی نمود که در سناریوی بدبینانه، بالاترین نرخ تورم نقطه ای ماهانه مربوط به اردیبهشت با تورم ۴۹.۳ درصدی است.
پژوهشکده آمار تورم نیمه اول سال جاری را در سه سناریوی بدبینانه افزایش تورم تا ۴۸.۵ درصد، خوشبینانه تا ۳۹.۱ درصد و حد وسط این دو حالت تا ۴۲.۵ درصد پیش بینی نمود.
به گزارش اجاره به نقل از مهر، پژوهشکده آمار در گزارشی تحلیلی، نرخ تورم سالانه و نقطه ای امسال را پیش بینی کرده است.
پژوهشکده آمار تورم سال جاری را در سه سناریوی بدبینانه افزایش جهشی تورم تا ۴۸.۵ درصد، خوشبینانه ثبات قیمت ها امسال تا ۳۹.۱ درصد و حد وسط این دو حالت تا ۴۲.۵ درصد پیش بینی نمود.
متن این گزارش به شرح زیر است
مقدمه
اقتصاد ایران پس از رشد چشم گیر قیمت ها در سال ۱۳۹۷، در سال ۱۳۹۸ به لحاظ میزان رشد تورم وضعیت با ثباتی را گذراند. پس از یک دوره ثبات نسبی و کاهش نرخ تورم سالانه، از اواخر سال ۱۳۹۶ این نرخ آغاز به افزایش نموده و با جهش نرخ ارز در اوایل سال ۱۳۹۷ شتاب افزایش نرخ تورم هم بیشتر شده اما پس از یک دوره افزایش شتابان نرخ تورم، از شروع سال ۱۳۹۸ نرخ تورم نقطه ای و از نیمه دوم سال نرخ تورم سالانه آغاز به کاهش نمودند. کاهش نرخ تورم نقطه ای تا ابتدای سال ۱۳۹۹ ادامه داشته و از اردیبهشت ۱۳۹۹ مجدداً روند صعودی گرفته که این روند صعودی تا فروردین ۱۴۰۰ ادامه داشته است. سیر نزولی نرخ تورم سالانه هم تا اواسط سال ۱۳۹۹ تداوم داشته و از شهریور ۱۳۹۹ تا فروردین ۱۴۰۰ دارای روند صعودی بوده است. در این گزارش وضعیت تورم در سالهای اخیر و بطور ویژه در سال ۱۳۹۹ تحلیل می شود این گزارش شامل سه بخش است که در قسمت اول روند نرخ تورم های ماهانه، نقطه ای و سالانه در سالهای اخیر بررسی شده، در بخش دوم آخرین وضعیت تورم به تفکیک گروه های کالایی بررسی می شود و در بخش پایانی پیش بینی نرخ تورم برای شش ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ مورد بررسی قرار می گیرد.
روند نرخ تورم در سالهای اخیر
بعد از یک دوره ثبات نسبی و کاهش نرخ تورم که از شروع سال ۱۳۹۳ شروع شده بود، نرخ تورم نقطه ای و سالانه از شروع سال ۱۳۹۷ آغاز به افزایش نمود بطوریکه نرخ تورم نقطه ای از ۷.۱ درصد در ابتدای سال ۱۳۹۷ به به ۴۷.۵ در انتهای سال ۱۳۹۷ رسیده و این روند افزایشی تا اردیبهشت ۱۳۹۸ ادامه داشته به شکلی که نرخ تورم نقطه ای در این مقطع زمانی به ۵۲.۱ درصد رسید و پس از آن این نرخ سیر نزولی داشته است که این سیر نزولی تا فروردین ۱۳۹۹ که نرخ تورم نقطه ای به ۱۹.۸ رسید، تداوم داشت و پس از آن روند افزایشی نرخ تورم نقطه ای شروع شده که با ادامه این روند این نرخ به عدد ۴۹.۵ در فروردین ۱۳۹۹ رسیده است. نرخ تورم سالانه نیز پس از یک روند نزولی که از ۴۲.۷ در شهریور ۱۳۹۸ آغاز شد به عدد ۲۵.۸ در مرداد ۱۳۹۹ رسید و از این تاریخ مجدداً روند صعودی گرفته و به عدد ۳۸.۹ در فروردین ۱۴۰۰ رسیده است.
شکل ۱، روند نرخ تورم ماهانه در دو سال اخیر را نشان می دهد:
همان طور که مشاهده می شود روند نرخ تورم ماهانه در سال ۱۳۹۹ افزایش شایان توجهی نسبت به سال ۱۳۹۸ داشته است. بطوریکه میانگین نرخ تورم ماهانه از عدد ۱.۷ در سال ۱۳۹۸ به عدد ۳.۴ در سال ۱۳۹۹ رسیده است. در سال ۱۳۹۹ ماه های مهر، تیر و آبان به ترتیب با ۷، ۶.۴ و ۵.۲ درصد به ترتیب بیشترین تورم ماهانه را داشته اند.
همین تحلیل را برای نرخ تورم نقطه ای نیز می توان ارائه نمود. روند نرخ تورم نقطه ای در دو سال اخیر بصورت شکل ۲ است.
همانطور که مشاهده می شود از ماه های ابتدایی سال ۱۳۹۸ نرخ تورم نقطه ای آغاز به کاهش نموده و شیب این کاهش تا مهر ماه فزاینده بوده و پس از آن با شتاب کمتری کاهش پیدا کرده بطوریکه تا فروردین ۱۳۹۹ این سیر نزولی تداوم داشته و در این ماه نرخ تورم نقطه ای به کمترین مقدار خود یعنی ۱۹.۸ درصد رسیده است و پس از آن روند افزایشی نرخ تورم شروع شده است و تا کنون ادامه داشته است که به عدد ۴۹.۵ در فروردین ۱۴۰۰ رسیده است.
روند نرخ تورم سالانه در دو سال اخیر در شکل ۳ نشان داده شده است.
در ماه های ابتدایی سال ۱۳۹۸ نرخ تورم سالانه روند افزایشی داشته که در واکنش به نوسانات ارزی سال ۱۳۹۷ بوده است این روند افزایشی تا شهریور ۱۳۹۸ ادامه داشته و سپس سیر نزولی به خود گرفته به نحوی که در مرداد ۱۳۹۹ به کمترین مقدار خود یعنی ۲۵.۸ درصد رسیده است و پس از آن آغاز به افزایش نموده که این افزایش تا فروردین ۱۳۹۹ (عدد ۳۸.۹) ادامه داشته است.
شکل ۱- روند نرخ تورم ماهانه
شکل ۲- روند نرخ تورم نقطه ای
شکل ۳- روند نرخ تورم سالانه
شکل ۴- مقایسه نرخ تورم سالانه و نقطه ای
همانطور که مشاهده می شود روند نرخ تورم سالانه متفاوت با نرخ تورم نقطه ای است. شکل مقایسه ای این دو نرخ در شکل ۴ نشان داده شده است.
همانطور که مشاهده می شود شتاب افزایش و کاهش نرخ تورم نقطه ای بیشتر از نرخ سالانه است و زودتر از آن به نقطه حداقل خود می رسد و آغاز به افزایش می کند. دلیل این امر تفاوت در فرمول محاسباتی این دو نرخ است. نرخ تورم نقطه ای فقط دو ماه (ماه جاری و ماه مشابه سال قبل) را مقایسه می کند بدین سبب هر تغییر قیمتی که در ماه جاری رخ دهد تماماً در نرخ تورم نقطه ای منعکس می شود و این نرخ واکنش فوری به نوسانات نشان میدهد. اما نرخ تورم سالانه مقایسه تغییرات قیمت ۱۲ ماه اخیر نسبت به ۱۲ ماه پیش از آن می باشد بدین سبب زمانی که یک جهش کوتاه مدت قیمتی رخ دهد هر ماه فقط حدود یک دوازدهم این شوک قیمتی در نرخ تورم سالانه منعکس می شود.
آخرین وضعیت نرخ تورم
آخرین گزارش نرخ تورم مربوط به فروردین ماه سال ۱۴۰۰ است. در این ماه عدد شاخص کل (۱۳۹۵=۱۰۰) به ۳۰۶.۱ رسید که نسبت به ماه قبل ۲.۷ درصد افزایش نشان میدهد. در این ماه درصد تغییر شاخص کل نسبت ماه مشابه سال قبل ۴۹.۵ درصد است. نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به فروردین ماه ۱۴۰۰ به ۳۸.۹ درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل (۳۶.۴ درصد)، ۲.۵ واحد درصد افزایش نشان میدهد.
نرخ تورم ماهانه به تفکیک گروه های ۱۲ گانه در شکل ۵ نشان داده شده است.
شکل ۵- نرخ تورم ماهانه به تفکیک گروه های کالایی
کمترین تورم ماهانه مربوط به گروه ارتباطات با ۰.۵ درصد بوده و بیشترین تورم ماهانه در این ماه با ۶.۲ درصد مربوط به گروه هتل و رستوران است.
همچنین در سال ۱۳۹۹ استان کرمانشاه با ۴۰.۱ و استان مرکزی با ۳۳.۳ به ترتیب بیشترین و کمترین نرخ تورم سالانه را داشتند. نرخ تورم سالانه به تفکیک استان های کشور در شکل ۶ نشان داده شده است.
شکل ۶- نرخ تورم نقطه ای در استان های کشور
پیش بینی ماه های آتی
برای پیش بینی نرخ تورم ابتدا باید سناریوهای مختلف را معرفی نموده و برمبنای آن نرخ تورم را پیش بینی نمود. در این گزارش پیش بینی نرخ تورم با بهره گیری از سه سناریو انجام می شود. سناریو اول استفاده از الگوی مشابه ماه های ابتدایی سال ۱۳۹۹ است. با توجه به این که در سال ۱۳۹۹ با تورم بالایی مواجه بودیم این سناریو می تواند بعنوان حالت بدبینانه در نظر گرفته شود. سناریو دوم استفاده از الگوی مشابه ماه های ابتدایی سال ۱۳۹۵ است و چون در این بازه به سبب رفع تحریم ها با ثبات نسبی در نرخ تورم مواجه بودیم این سناریو حالت خوشبینانه بوده و سناریو سوم میانگین این دو حالت است.
دوره زمانی
سناریو اول
سناریو دوم
سناریو سوم
نرخ تورم سالانه
نرخ تورم نقطه ای
نرخ تورم سالانه
نرخ تورم نقطه ای
نرخ تورم سالانه
نرخ تورم نقطه ای
اردیبهشت ۱۴۰۰
۴۱.۲
۴۹.۳
۴۰.۹
۴۵.۹
۴۱.۰
۴۷.۷
خرداد ۱۴۰۰
۴۳.۳
۴۹.۰
۴۲.۵
۴۴
۴۲.۹
۴۶.۷
تیر ۱۴۰۰
۴۵.۰
۴۸.۶
۴۳.۲
۳۶.۸
۴۴.۲
۴۳.۰
مرداد ۱۴۰۰
۴۶.۵
۴۸.۷
۴۳.۲
۳۳.۵
۴۴.۹
۴۱.۳
شهریور ۱۴۰۰
۴۷.۵
۴۸.۵
۴۲.۵
۲۹.۳
۴۵.۱
۳۹.۱
مأخذ داده ها: مرکز آمار ایران برمبنای سناریو سوم که احتمال تحقق آن بیشتر است روند افزایشی نرخ تورم سالانه ادامه داشته و در شهریور ۱۴۰۰ به ۴۵.۱ درصد می رسد ولی روند صعودی نرخ تورم نقطه ای در اردیبهشت ۱۴۰۰ در عدد ۴۷.۷ درصد متوقف شده و در شهریور ماه به ۳۹.۱ درصد می رسد. روند تورم سالانه و نقطه ای تحقق یافته تا فروردین ۱۴۰۰ و پیش بینی ماه های پس از آن برمبنای سناریو سوم در شکل ۷ نشان داده شده است.
شکل ۷- تورم تحقق یافته و پیش بینی شده
