کارشناسان معتقدند اگر از ظرفیت های نظارتی سامانه تیتک که در اجرای قانون مبارزه با قاچاق کالا ایجاد شده، استفاده می شد، شاهد بروز تخلف در جریان واکسیناسیون کرونا نبودیم.
در سراسر جهان، کشورها برای تأمین ایمن و بموقع واکسن کرونا و تزریق آنها به شهروندان تحت فشار شدید هستند. طبق گزارش سازمان شفافیت بین الملل، فساد و انحراف یکی از جدی ترین خطرات برای دسترسی عادلانه به واکسن و درمان کرونا در سرتاسر جهان قلمداد می شود. عدم شفافیت در مورد تولید، تهیه، تخصیص و توزیع واکسن کرونا نه تنها می تواند روند بهبود جهانی را مختل کند، بلکه سبب بروز صدمه های اجتماعی و عدم اعتماد مردم به یکدیگر و حاکمیت می شود.
در کشور ما هم با عنایت به تقاضای عمومی واکسن کرونا در بین مردم، این کالا برای شبکه های قاچاق و عرضه خارج از شبکه دارو یک هدف با ارزش تلقی می شود؛ چون که امکان دارد بعضی از مردم برای تزریق هرچه سریع تر واکسن کرونا مبادرت به خرید آن از بازار سیاه کرده و یا با مبادرت به تقلب، خارج از نوبت ابلاغ گردیده توسط وزارت بهداشت واکسن کرونا دریافت نمایند.
ایجاد بازار سیاه واکسن تقلبی و تزریق خارج از برنامه واکسیناسیون!
در همین ارتباط محسن علیزاده، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفته در بعضی از خیابان ها و بازار سیاه ناصرخسرو، واکسن فایزر با قیمت ۱۰ میلیون تومان فروخته می شود. البته به قول وی این واکسن ها تقلبی بوده و یا فاقد شرایط استاندارد برای نگهداری هستند. اخیراً هم ویدئویی از چند جعبه واکسن فایزر در فضای مجازی دست به دست شد که بعضی از کاربران آنرا جزو واکسن های قاچاق شده به ایران معرفی می کردند؛ البته صحت این ویدئو ها و اخبار فضای مجازی توسط محمدرضا شانه ساز رئیس سازمان غذا و دارو، تأیید نشد.
علاوه بر این طی چند هفته اخیر چند خبر در مورد انحراف از برنامه واکسیناسیون و سوءاستفاده از سهمیه واکسن پاکبانان و سالمندان در چند شهر همچون آبادان، یزد و علی آباد کتول منتشر گردید که با عنایت به بازخورد فضای مجازی میتوان گفت تکرار وقوع این تخلفات می تواند اعتماد مردم به نظام توزیع واکسن را خدشه دار کند.
در حال حاضر شاید این پرسش از سمت افکار عمومی مطرح شود که چرا با وجود این که به قول مقامات وزارت بهداشت تمامی واکسن های کرونا در کشور در سامانه سیب و تیتک ثبت و برچسب گذاری می شوند، شاهد وقوع تخلف در دریافت بی نوبت واکسن کرونا و عدم رعایت سند ملی واکسیناسیون هستیم؟
چرا شاهد وقوع تخلف در فرایند واکسیناسیون پاکبانان و سالمندان بودیم؟
پدرام اصلانی فر، کارشناس سیاست گذاری و اقتصاد حوزه سلامت در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به این که سامانه های نظارتی وزارت بهداشت به صورت ناقص مورد استفاده قرار می گیرد، اظهار داشت: به صورت کلی برای اطمینان از عدم سرقت یا خروج واکسن ها از چرخه رسمی واردات، تولید و توزیع، می بایست به مانند دیگر کشورهای جهان از سامانه های نظارتی برخط و سیستمی استفاده کرد؛ خوشبختانه سامانه تیتک در ایران یکی از بهترین سامانه های نظارتی است که می توان با استفاده بهینه از آن، فرایند توزیع واکسن کرونا را به صورت عادلانه و شفاف انجام داد.
وی افزود: مشکلات در هر سیستمی، هر قدر کوچک هم باشد نباید از آن گذر کرد و نادیده شان گرفت. متأسفانه با وجود این که سامانه تیتک یکی از کامل ترین سامانه های طراحی شده برای نظارت بر زنجیره تأمین و توزیع دارو در جهان است و بر مبنای قانون بوجود آمده است اما عدم رعایت استانداردهای ثبت داده توسط خانه های بهداشت و همینطور نبود بعضی از بانکهای اطلاعاتی در کشور باعث کاهش کارکرد سامانه تیتک شده است.
این کارشناس سیاست گذاری سلامت با انتقاد از تخلفات پیش آمده در روند واکسیناسیون در بعضی از شهرهای کشور، اضافه کرد: استفاده بهینه از ظرفیت سامانه تیتک می تواند به پیشگیری از فساد، همچون سوءاستفاده از واکسن های توزیع شده کمک کند؛ اما به علل گوناگونی این کار ویژه تیتک با اختلال روبرو شده است.
استعلام کد اصالت واکسن بموقع انجام نمی شود!
اصلانی فر با انتقاد از ثبت اطلاعات تزریق واکسن به صورت آفلاین در مراکز بهداشت، عنوان کرد: متأسفانه ثبت اطلاعات تزریق واکسن توسط تیم های مستقر در مراکز واکسیناسیون با تأخیر زیاد صورت می پذیرد و در واقع امکان رصد برخط فرایند واکسیناسیون را از سامانه سیب و تیتک سلب می کند.
وی اضافه کرد: ازاین رو احتمال وقوع خطا در ثبت اطلاعات واکسن و مشخصات دریافت کننده آن به وضوح افزوده شده است و به علت اینکه هم اکنون استعلام شناسه واکسن از تیتک توسط تیم های بهداشتی بعد از تزریق انجام می شود، عملاً امکان شناسایی واکسن های تقلبی و یا کشف تخلف از بین رفته است.
تصویری از ثبت کاغذی و آفلاین کد اصالت واکسن در مراکز بهداشتی
استفاده از رویه های منسوخ برای هویت سنجی و استحقاق سنجی افراد
این کارشناس اقتصاد حوزه سلامت با اشاره به اینکه در مرحله استحقاق سنجی افراد متقاضی دریافت واکسن ایرادات اساسی وجود دارد، اظهار داشت: یکی از این ایرادات به نحوه دریافت اطلاعات افراد سازمانی اولویت دار برای تزریق واکسن مربوط می شود. متأسفانه این معرفی نامه ها کاملاً به صورت دستی و کاغذی عرضه شده و امکان صحت سنجی آن توسط کادر درمان در لحظه تزریق واکسن وجود ندارد.
وی اضافه کرد: در صورتیکه این فهرست ها به صورت سیستمی در سامانه تیتک و سیب ثبت گردد، اساسا ریسک تخلف توسط برخی مدیران و خانواده های آنها به صورت چشمگیری کاسته می شود. استعلام برخط کدهای ملی عرضه شده از سوی سازمان ها، از سازمان ثبت احوال و سپس تطابق اطلاعات آن با فهرست های عرضه شده می تواند تخلفات را کم کند.
اصلانی فر افزود: از طرفی برای استحقاق سنجی بیماران خاص مانند بیماران دیابتی برای دریافت واکسن، میتوان از اطلاعات صحیح و دقیق بیمه های درمانی کشور بهره برد چون که بیمه های درمانی برای هر بیمار خاص پرونده پزشکی تشکیل داده اند و اطلاعات این افراد را می توانند در اختیار سامانه سیب یا تیتک قرار دهند.
آیا امکان توزیع واکسن های وارداتی و تولید داخل در بازار سیاه وجود دارد؟
اصلانی فر با اظهار بی اطلاعی از عرضه خارج از شبکه واکسن های وزارت بهداشت در بازار سیاه، اظهار داشت: در صورتیکه چنین تخلفی رخ دهد، نهادهای نظارتی می توانند با اسکن کد UID واکسن مکشوفه، متوجه شوند که این واکسن از کدام دانشگاه علوم پزشکی کشور به خارج از شبکه توزیع راه یافته است.
این کارشناس سیاست گذاری سلامت افزود: چون که تمامی واکسن های وارداتی و ساخته شده در ابتدا بارکد دوبعدی و کد UID دریافت می کنند و در هر مرحله از تحویل واکسن به زنجیره های بعدی این کد در سامانه ثبت می شود و بر مبنای اطلاعات سامانه تیتک میتوان مرحله ای را که در آن واکسن از شبکه توزیع خارج شده است، ردیابی کرد.
وی در انتها ضمن اشاره به راه حل موجود برای افزایش کارآمدی سامانه سیب و تیتک، اظهار داشت: ضروریست تمامی مراکز بهداشتی ملزم به استعلام کدهای اصالت واکسن پیش از تزریق به افراد شوند و فرایندهای هویت سنجی و استحقاق سنجی به صورت سیستمی انجام شود؛ همینطور فرایند استحقاق سنجی بیماران خاص برای دریافت واکسن از راه اطلاعات بیمه های درمانی صورت گیرد چونکه بیمه های درمانی اطلاعات دقیقی درباره بیماران خاص دارند و می توانند این اطلاعات را در اختیار سامانه سیب قرار دهند. و در نهایت لازم است، فهرست افراد معرفی شده برای تزریق واکسن توسط سازمان ها به صورت سیستمی به وزارت بهداشت و مراکز بهداشتی شهرستان ها اعلام گردد.
با وجود سامانه های نظارتی مانند TTAC، فساد و تخلف در روند واکسیناسیون غیرقابل قبول است
بر اساس گزارش مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک، خیلی از کشورهای دنیا بخصوص آن هایی که ساختارهای لازم برای پیشگیری از فساد در رویه های عمومی مانند واکسیناسیون را ندارند، با ظهور بازار سیاه واکسن کرونا و همینطور روابط شبکه ای بین قاچاقچیان و پرسنل بیمارستان (پرستاران، پزشکان، کارمندان اداری) مواجه می شوند.
به نظر می رسد با استفاده مناسب و استاندارد از ظرفیت های سامانه تیتک میتوان از وقوع هرگونه تخلف و تزریق خارج از نوبت واکسن جلوگیری کرده و شفافیت کاملی در فرایند واکسیناسیون برای مردم ایجاد کرد. چون که با رصد دقیق و برخط زنجیره تأمین و توزیع واکسن، ریسک تخلف برای افراد سودجو افزایش می یابد و حتی در صورت وقوع تخلف امکان بررسی و پیگیری سریع و دقیق آن توسط نهادهای نظارتی و دستگاه قضائی امکان پذیر است.
به گزارش اجاره به نقل از مهر، رئیس جمهور در روز اول اردبیهشت ماه ضمن اشاره به این که اگر کسی در استفاده از واکسن تخلف کند، باید به اشد وجه مجازات شود گفته بود که انجام واکسیناسیون باید بر اساس سند ملی صورت گیرد و این واکسیناسیون برای کل ملت ایران مجانی انجام می شود.
شاید بتوان مساله عدم استفاده بهینه از سامانه های نظارتی را هم جزئی از تخلفات صورت گرفته در مدیریت واکسیناسیون قلمداد کرد، چون که صدمه های ناشی از آن نه تنها کمتر از اظهار فهرست های دروغین برای دریافت خارج از نوبت واکسن کرونا توسط مدیران شهرداری ها نیست، بلکه می تواند دامنه نابسامانی های توزیع و تزریق واکسن را گسترده تر کند.
منبع: اجاره
