به گزارش اجاره، دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان با اشاره به وضعیت تحقیقات در دوران کرونا با اعلان اینکه در آن زمان قرار نبود پژوهشگران ما سوپرمنی شوند که درمان کرونا را بیابند، همانطور که در هیچ جای دنیا نتوانستند درمانی برای این بیماری بیابند، اظهار داشت: آینده پزشکی برای درمان بیماریهای عفونی و میکروبی، پزشکی بازساختی است که بر پایه سه فناوری سلول درمان، ژن درمانی و مهندسی بافت است.
به گزارش اجاره به نقل از ایسنا، در بخش اول مصاحبه ایسنا با دکتر امیرعلی حمیدیه دبیر ستاد سلول های بنیادی، بیان شد که ۸۲ محصول تا انتهای سال ۲۰۲۱ در دنیا مجوزهای سازمان غذا و داروی کشور مقصد را دریافت کرده اند و از این تعداد محصول ۱۸ مورد در ایالات متحده امریکا، ۳۰مورد در اتحادیه اروپا، ۱۶ مورد در کشور کره جنوبی مجوز دریافت کرده اند و ۶ مورد از این محصولات متعلق به ایران است که از طرف سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت مجوز دریافت کرده اند.
این دستاورد در حالی است که در سال ۱۳۹۴ تعداد شرکت های دانش بنیان این حوزه کمتر از انگشتان یک دست بود، ولی در پایان سال ۱۴۰۰ تعداد آن از عدد ۱۹۰ شرکت گذر کرده است. ما در هیچ رشته ای به این اندازه رشد نداشته ایم.
وی معتقد می باشد توجه به حوزه دانش بنیان ها از “نان شب” واجب تر شده است؛ چونکه اگر قطار فناوری ها برود، ما یکسری فناوری های بومی شده مانند سلول های بنیادی را داریم که هیچ مورد آن از سایر کشورها برداشت نشده و همانند صنعت داروسازی نیست که ماده اولیه آنرا وارد کرده باشیم و همانند بیوتکنولوژی نیست که از جایی وارد کرده باشیم و علم سلول های بنیادی را در کشور داریم و ۲۰ سال است که درباره ی آن مطالعه شده است و تنها نیاز به توجه ویژه دارد.
در بخش دوم این مصاحبه، حمیدیه اصرار کرد که با عنایت به پیشرفت های علوم سلولی، به زودی طب فعلی به طب سنتی تغییر نام خواهد داد و آینده درمان بیماری های ویروسی همچون کرونا و HIV با پزشکی بازساختی گره خورده است.
آنچه که تقدیم می شود بخش دوم و پایانی مصاحبه ایسنا با دبیر ستاد توسعه سلول های بنیادی است:
چالش های سلول های بنیادی بازساختی با رگولاتوری
دکتر امیرعلی حمیدیه در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به چالش های پژوهشگران حوزه سلول های بنیادی با نهادهای رگولاتوری و صادر کننده مجوزها، اظهار داشت: در سالهای اولیه در میان سالهای اول یعنی بین سالهای ۹۴ تا ۹۶ خیلی چالش داشتیم که این چالش ها از سال ۹۷ مرتفع شد و سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت هم نیروی متخصص به این حوزه اختصاص داد و هم همکاری بیشتری با شرکتها داشت، ضمن آنکه شرکت های دانش بنیان نیز با نحوه ارائه محصولات خود آشنا شدند.////
وی افزود: هم اکنون با مشکل درون سازمانی وزارت بهداشت مواجه هستیم و این است که بخشنامه هایی در قسمت معاونت درمان این وزارتخانه تدوین شده که در تناسب با سازمان غذا و دارو نیست.
حمیدیه در اینباره توضیح داد: سازمان غذا و دارو حرف آخر را در تولید محصول می زند و این قانون همه کشورها است؛ ولی در ایران، بخش معاونت درمان در تولید محصول وارد شده و بخشنامه ای بر روی بخشنامه سازمان غذا و دارو صادر کرده است و این مشکل باید مرتفع شود.
دبیر ستاد توسعه فناوری های سلول های بنیادی معاونت علمی، افزود: شرکت هایی که در این عرصه محصول تولید می کنند، باید با سازمان غذا و دارو وارد مذاکره شوند، ولی الان چالش هایی میان سازمان غذا و دارو با معاونت درمان وجود دارد و در این بین شرکتها گیج شدند و نمی دانند برای تاییدیه چه اقدامی را انجام دهند و حالتی به وجود آمده که شرکتها برای دریافت تاییدیه هم به معاونت درمان و هم به سازمان غذا و دارو باید مراجعه کنند.
وی با تکیه بر اینکه قوانین معاونت درمان با قوانین سازمان غذا و دارو تناسب ندارد و باید این مشکل حل شود، گفت: این چالش از سال ۹۷ شروع شد و باید چاره ای در وزارت بهداشت ارائه شود تا حد و مرز و خط میان سازمان غذا و دارو و معاونت درمان مشخص شود.
حمیدیه، سازمان غذا و دارو را یک سازمان دارای استقلال توصیف کرد و اضافه کرد: اگر قرار باشد در تولید محصول، معاونت درمان وزارت بهداشت دست اندازی کند و یا برعکس سازمان غذا و دارو در ماموریت های معاونت درمان اثرگذار شود، اساسا مشکلاتی ایجاد خواهد شد.
وی تصریح کرد: بهترین کاری که می توان انجام داد، این است که این موضوعی که از سال ۹۷ میان معاونت درمان و سازمان غذا و دارو به وجود آمده است، حل شود و باید متوجه باشیم که ماموریت معاونت درمان ارائه خدمات بالینی است و اعطای پروانه ها چه بیمارستانی و چه مطبی و غیره در اختیار معاونت درمان است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ضمن اشاره به نوع فعالیت شرکت های دانش بنیان در زمینه سلول های بنیادی، اظهار نمود: این شرکتها هر چند تولید محصولات در زمینه هایی چون سلول و ژن و غیره دارند، ولی در دنیا از محصولات این شرکت ها، با نام “داروهای زنده” یاد می شود و تصویب این داروها نیز در سازمان غذا و دارو صورت می گیرد و نه در معاونت درمان.
محصولات ملموس در زمینه سلول های بنیادی
حمیدیه به بیان تعدادی از دستاوردهای شرکت های دانش بنیان اشاره نمود و اظهار داشت: هم اکنون پیوند سلول های بنیادی خون ساز (پیوند مغز استخوان) در ۷ سال اخیر رشد خوبی داشته، بگونه ای که هم اکنون ۱۸ مرکز پیوند مغز استخوان خون ساز در کشور به راه افتاده است و سالی بیش از ۱۲۰۰ بیمار خدمات پیوند مغز استخوان را دریافت می کنند.
وی این میزان مرکز پیوند مغز استخوان در کشور را ناکافی دانست و با اشاره به اینکه کشور ۸۰ میلیونی بطور متوسط سالانه ۲۰۰ پیوند مغز استخوان را انجام می دهد، اضافه کرد: ولی این عدد ۱۸ مرکز در حالی است که در گذشته ۳ تا ۴ بخش پیوند مغز استخوان به این میزان رسیده است، ضمن آنکه دریافت این خدمات از خارج هزینه های زیادی را در بر دارد، بگونه ای که هزینه هر پیوند مغز استخوان در امریکا از ۵۰۰ هزار دلار آغاز می شود.
عضو هیئت رئیسه پیوند سلول های بنیادی خونساز آسیا و اقیانوسیه، با اشاره به اینکه هم اکنون این خدمات در ایران توسعه یافته است، خاطرنشان کرد: ۶ محصول دارای تاییدیه سازمان غذا و دارو در زمینه هایی چون پوست، ارتوپدی و به زودی در زمینه فلج مغزی کودکان هستند که مصرف این محصولات دارای مجوز، شروع شده است.
دبیر ستاد توسعه فناوری های سلول های بنیادی، افزود: علاوه بر اینها بیش از ۱۵ کارآزمایی بالینی در جریان است که فایل های این کارآزمایی های بالینی یا به سازمان غذا و دارو ارسال شده و یا درحال ارائه است.
حمیدیه با اشاره به اینکه محصولات بیشتری در این عرصه درحال تولید شدن است، اظهار داشت: این محصولات چندین سال زمان نیاز دارند تا نهایی شوند.
دبیر ستاد توسعه فناوری های سلول های بنیادی ضمن اشاره به اهمیت توسعه سلول های بنیادی، تصریح کرد: اگر برویم در کشوری مانند تاجیکستان و به آنها بگوییم می خواهیم خدمات جراحی قلب ارائه دهیم، آنها قبول نمی کنند و نخستین درخواست آنها خدمات سلولی است. تنها چیزی که امروزه دنیا از جمهوری اسلامی در زمینه پزشکی می خواهد، تنها خدمات سلول درمانی است. آنها می دانند ایران خیلی از فناوری های این حوزه را در اختیار دارد و کسی به ایران ارائه نداده است.
کارخانه تولید سلول
وی ضمن اشاره به خدمات کارخانه های تولید سلول با اشاره به اینکه این کارخانه ها چندین محصول را به تولید رسانده اند، اظهار داشت: محصولات این کارخانه ها به فروش رسیده است.
حمیدیه به بیان صادرات این محصولات در زمینه سلولی پرداخت و اظهار نمود: در سالهای اخیر در حوزه صادرات اقدام کردیم، برنامه های زیادی داشتیم ولی انتشار کرونا اجرای این برنامه ها را به تعویق انداخت و امسال با برنامه ریزی هایی که با مرکز تعاملات بین المللی معاونت علمی و وزارت امور خارجه داریم، برنامه های توسعه صادرات این ستاد را با جدیت اجرائی می نماییم.
بگفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، صادرات در این عرصه شروع شده است، ولی جا دارد که جهش لازم را در این عرصه ایجاد نماییم.
حمیدیه با اشاره به اینکه رویکرد همگان برای توسعه صادرات به کشورهای منطقه است، افزود: ولی من رویکردم این است که برای صادرات بیشتر به سمت کشورهای پرجمعیت شرق آسیا مانند بنگلادش، اندونزی و پاکستان برویم. جمعیت فاکتور مناسبی برای فروش محصولات است و برنامه های توسعه صادرات این ستاد بیشتر به سمت کشورهای پر جمعیت است و یکسری کشورهای دوست و همسایه هستند که باید صادرات به این کشورها صورت گیرد و هدف ما این است که صادرات به کشورهای پرجمعیت اسلامی شرق آسیا باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که صادرات محصولات به این کشورها در قالب صادرات فناورانه است یا تولید در کشورهای مقصد، اظهار داشت: در این حوزه هنوز به نتیجه نرسیده ایم، ولی مایل هستیم که این محصولات در ایران به تولید برسند، ولی کشورهایی هستند که مایل نیستند محصول آماده را خریداری کنند.
دوران کرونا و سلول های بنیادی
وی افزود: در دوران کرونا بدی ها و خوبی هایی داشت. در آن دوران با این وضعیت مواجه شدیم که پژوهشگران، تحقیقات خودرا رها کردند و به پژوهش های حوزه کرونا روی آوردند. درست است که کرونا یک مشکل بود، ولی قرار هم نبود پژوهشگران ما سوپرمنی شوند که درمان کرونا را بیابند، همانطور که در هیچ جای دنیا نتوانستند درمانی برای این بیماری بیابند.
حمیدیه افزود: بدین جهت انرژی زیادی صرف این شد که همه از موج کرونا برای کارهای پژوهشی استفاده نمایند و من از ابتدا جزو مخالفان استفاده از سلول درمانی برای درمان کرونا بودم و گذشت زمان نیز این را اثبات کرد. افراطی که در پژوهش های کرونا صورت گرفت، جزو بد ماجرا بود و خوبی های آن نیز موجب شد که در زمینه تعدادی از فناوری های نو که برای توسعه با دشواری هایی همراه بودند مانند دست ورزی های داخل سلول و پلت فرم mRNA، شرکتی ایجاد شود که با حمایت ستاد توسعه سلول های بنیادی رشد یافت.
به نقل از ایشان، در آینده همه واکسن ها بر پایه پلت فرم mRNA خواهند بود.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان افزود: وقتی طب فعلی نتوانست کرونا را درمان کند، نمی توان از طب آینده که هنوز بطور کامل شکل نگرفته است، انتظار زیادی داشت؛ ولی اساسا در آینده برای درمان بیماری های عفونی همچون کرونا و ویروس هایی که در سالهای آینده می آیند، از علوم سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی مدد گرفته می شود.
حمیدیه خاطرنشان کرد: بر این اساس اساسا برای درمان ویروس HIV، کرونا و یا میکروب هایی مانند سل مقاوم به درمان از روش های سلولی استفاده می شود و نه از طب سنتی و نه طب فعلی که به علت توسعه پیشرفت علوم سلولی، به زودی به نام “طب سنتی” تغییر نام می یابد.
وی تصریح کرد: آینده پزشکی، پزشکی بازساختی است که بر پایه سه فناوری سلول درمانی، ژن درمانی و مهندسی بافت است.
