به گزارش اجاره، سال قبل کشت کلزا کاهش پیدا کرد و در استان مستعدی مانند خوزستان که قبلاً ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تن کشت و برداشت کلزا انجام می شد این عدد سال جاری به ۴۰ تا ۵۰ هزار تن رسیده است.
به گزارش اجاره به نقل از مهر، چهارشنبه ۲۲ شهریور قیمت ۳۲ قلم کالای اساسی در شورای قیمت گذاری و اتخاذ سیاست های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی برای سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تعیین شد. قیمت اقلام اساسی منوط به نرخ خرید تضمینی گندم بوده و در سال زراعی جدید قیمت خرید تضمینی هر کیلو گندم حدود ۱۹.۵۰۰ تومان تعیین شده؛ البته این قیمت هنوز از جانب وزیر جهاد کشاورزی به عنوان رئیس شورای قیمت گذاری کالاهای اساسی ابلاغ نشده است. برمبنای قانون باید در مدت یک هفته از تعیین، قیمتها ابلاغ شود.
نرخ هر کیلو کلزا برمبنای محاسبات سالهای قبل که دو برابر قیمت خرید تضمینی گندم تعیین می شد که حدود ۳۹ هزار تومان خواهد شد.
سالانه کشور به ۱.۴ تا ۱.۶ میلیون تن روغن خوراکی نیاز دارد که معادل حدودا ۳ میلیون تن دانه روغنی شامل آفتابگردان، سویا، کلزا، کاملینا و… می شود. هم اکنون بخش کمی از دانه های روغنی در کشور کشت می شود و بخش اعظمی از آنها وارداتی است. بگفته فعالان این بازار تولید روغن در کشور ۹۵ درصد وابستگی ارزی دارد که این امر جای سوال دارد. چرا دانه های روغنی در کشور کشت نمی شود؟
کیوان فرهنگ آسا فعال و محقق بخش کشاورزی در پاسخ به این پرسش مهر، اظهار داشت: کشت دانه های روغنی برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد چونکه هنگام کاشت، کشاورزان محصولات را با یکدیگر مورد مقایسه قرار می دهند؛ به عنوان مثال کشت کلزا را با کاشت گندم، چغندرقند یا هر گیاه پاییزه دیگر مورد سنجش قرار داده و هر محصولی که مشکلات کمتر و درآمد بیشتری برای کشاورز داشته باشد انتخاب و کشت به انجام می رسد. سال ۱۴۰۰ به سبب دیرکرد پرداخت قیمت محصولات، کلزاکاران متضرر شدند و این امر باعث نارضایتی آنها را فراهم کرد؛ بدین جهت قسمتی از کلزاکاران اقدام به کشت گندم کردند.
وی با تأکید بر این که تأخیر در تسویه مطالبات باعث زیان کشاورزان و کوچ به زراعت دیگر شد، اضافه کرد: سال قبل کشت کلزا کم شد و در استان مستعدی مانند خوزستان که قبلاً ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تن کشت و برداشت کلزا انجام می شد این عدد سال جاری به ۴۰ تا ۵۰ هزار تن رسیده است در صورتیکه دو سال قبل حتی بذر برای کشت کلزا در این استان کم بود؛ اما سال قبل به سبب بدتعهدی متولیان در پرداخت مطالبات کشاورزان، آنها از کشت این دانه روغنی فاصله گرفتند.
وی افزود: کلزا محصولی گیاهی-صنعتی است و در کارخانجات روغن کشی به محصولاتی قابل استفاده تبدیل می شود. محصولات نهایی دانه های روغنی مانند سویا، آفتابگردان، کلزا و… روغن و کنجاله است. این دو فرآورده دارای قیمت گذاری دستوری بوده و نرخ آنها از جانب دولت تعیین می شود. اگر کارخانه های روغن کشی که بازار دانه های روغنی محسوب می شوند در تعیین قیمت آزاد باشند خرید دانه های روغنی برای آنها صرفه اقتصادی خواهد داشت.
در حال حاضر فعالان بازار روغن کشی عنوان می کنند تعیین قیمتها از جانب دولت بدون در نظر گرفتن هزینه و درآمد بوده بدین جهت کارخانجات تولیدی روغن گرفتار زیان شده اند.
یک محاسبه برای قیمت تمام شده
استحصال روغن از دانه های روغنی برمبنای رصد بازار اینگونه برآورد می شود که یک کیلو کلزا حدود ۳۰ هزار تومان بوده و برمبنای فرآوری انجام شده روی این محصول ۴۰ درصد آن تبدیل به روغن می شود. هم اکنون با کاهش قیمتها در بازار روغن، هر لیتر آن بین ۳۸ تا ۴۰ هزار تومان در می آید و هر کیلو کنجاله هم بین ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان قیمت دارد. بدین سان درآمدی که از دانه کشی هر کیلو کلزا نصیب کارخانه های صنعتی روغن می شود عددی بین ۲۲ تا ۲۴ هزار تومان خواهد بود. اگر به هر کیلو کلزا ۲ هزار تومان هزینه حمل و ۱، ۰۰۰ تومان هزینه انجام فرآیند روغن کشی اضافه شود این عدد ۳۳ هزار تومان خواهد بود (قیمت تمام شده روغن کشی از یک کیلو کلزا). اگر این عدد از مبلغ حدود ۲۴ هزار تومان (درآمد استحصال) کم شود بین ۸ تا ۱۰ هزار تومان تولیدکنندگان روغن خوراکی از روغن کشی هر کیلو کلزا با قیمت سال قبل این محصول، متضرر می شوند. طبیعی است با این مبلغ زیان، هیچ کارخانه روغنی حاضر به خرید دانه های روغنی تولید داخل نخواهد بود.
فرهنگ آسا در ادامه سخنان خود با اشاره به قیمت جدید خرید تضمینی گندم عنوان کرد: زمزمه هایی از خرید تضمینی هر کیلو گندم به مبلغ ۱۹.۵۰۰ شنیده می شود بر طبق این که وزارت جهاد کشاورزی نرخ کلزا را دو برابر گندم در نظر می گیرد قیمت سال زراعی جدید هر کیلو کلزا در خرید تضمینی حدود ۳۹ هزار تومان خواهد بود.
فرهنگ آسا در پاسخ به این پرسش که راهکار برون رفت از این چالش چیست، اظهار داشت: دولت با سیاست های تشویقی می تواند این مشکل را رفع کند. سال ۱۳۹۹ دولت مشوق هایی تعیین کرد و با در نظر گرفتن تعرفه واردات، در قالب کشت قراردادی، کارخانجاتی که اقدام به خرید تولیدات داخلی کردند مورد حمایت دولت قرار گرفتند.
وی اضافه کرد: اگر این شیوه باردیگر لحاظ شود روند تولید با پشتیبانی از بخش خصوصی رو به رشد خواهد بود و با استمرار آن در بازه زمانی ۳ تا ۵ سال، توازون بین تولید داخل و واردات برقرار خواهد شد.
چگونه کشاورزان تشویق به کشت می شوند؟
فرهنگ آسا در رابطه با چگونگی تشویق کشاورزان به کشت دانه های روغنی عنوان کرد: بهره برداران در انتخاب محصول برای کشت به سمت اقلامی می روند که بتوانند نهاده های مورد نیاز را به آسانی تهیه کنند. همینطور بتوانند از نظرات کارشناسان بهره مند شده و با به کارگیری این نظرات عملکرد خویش را در واحد سطح بالا برند. بدین سبب تولید با دغدغه کمتر و دریافت وجه محصولات در کمترین زمان مؤلفه هایی است که کشاورزان به سمت کشت سوق می دهد.
وی در ادامه اضافه کرد: در دهه ۸۰ وزارت جهاد کشاورزی اعتبارات مناسبی برای دانه های روغنی داشت. حتی خیلی از کارشناسان خویش را به خارج از کشور اعزام می کرد تا دوره های لازم را آموزش ببینند و در ادامه تجربیات این آموزش به کشاورزان منتقل می شد. این کارشناسان با حضور در زمینهای زراعی در ارتقا کیفیت و راندمان، کشاورزان را راهنمایی می کردند. در این مقطع زمانی رویدادهای جدید کشت دانه های روغنی در جهان با بهره برداران به اشتراک گذاشته می شد.
وی افزود: هم اکنون به سبب مشکلاتی که وزارت جهاد کشاورزی در تأمین خودرو، سوخت و آموزش کارشناسان دارد شاهد می باشیم که کشاورزان فقط برمبنای تجربه شخصی درحال فعالیت هستند. تمام این چالش ها سبب شده تا کشاورزان از کشت هایی که دارای زحمت بیشتری است فاصله گرفته یا زمین خویش را اجاره دهند.
وی اظهار داشت: اگر بخواهیم میزان تولید دانه های روغنی- صنعتی را در کشور به عدد دهه ۸۰ برسانیم یعنی کشت سالانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن باید با سیاستگذاری درست بین کشت و صنعت ارتباط برقرار کنیم؛ در غیر این صورت بعید است باتوجه به قیمت های افزایشی در خرید تضمینی دانه های روغنی، کارخانجات تولیدی روغن رغبتی به خرید از داخل داشته باشند.
حرکت مقطعی کارساز نیست
فرهنگ آسا در رابطه با میزان نیاز بازار داخل به دانه های روغنی همچون کلزا، عنوان کرد: باتوجه به مصرف سالانه روغن در کشور که حدود ۱.۴ میلیون تن است، همینطور باتوجه به میزان استحصال روغن از دانه های روغنی کلزا، کشور سالانه به ۳ میلیون تن دانه روغنی نیاز دارد. هم اکنون تولید این محصول در داخل ۱۳۰ هزار تن است؛ ۴ هزار تن آفتابگردان، ۱۵ هزار تن سویا و ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار تن هم کلزا؛ بدین سان حدود ۷ تا ۸ درصد دانه های روغنی در کشور کشت می شود. در دهه ۸۰ با جدیتی که در امتداد تولید و تأمین دانه های روغنی وجود داشت، توانستیم تا ۳۰ درصد از نیاز را در داخل تأمین نماییم بطوریکه سال ۸۴ رکورد کشت دانه های روغنی در کشور رقم خورد. در این سال حدود ۹۰ هزار تن دانه سویا، ۲۱۰ هزار تن کلزا و… کشت شد. هم اکنون با تغییر مدیریت ها تولید به کمتر از ۱۰ درصد رسیده است.
وی با تأکید بر این که روند برنامه ریزی شده باید مستمر ادامه پیدا کند، عنوان کرد: تغییر مدیریت ها نباید منجر به تغییر برنامه ها شود چونکه استمرار در حرکت منجر به موفقیت می شود. معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی در سخنان خود عنوان نمود، به جهت اینکه پایداری زراعت در گندم محقق شود نیاز است در تناوب با گیاهی مانند گندم حداقل ۱۰ درصد از اراضی کشور به سمت کشت پهن برگ ها برود.
وی در رابطه با دلیل این امر توضیح داد: گندم نازک برگ بوده و ریشه سطحی دارد. اگر در یک زمین دو سال به صورت متوالی گندم کشت شود عملکرد پایین می آید. بدین سبب ضروریست بعد از کشت دانه غلات، کشت محصولی پهن برگ مانند دانه روغنی کلزا یا چغندر کاشته شود.
وی تصریح کرد: حداکثر ۱۰ درصد از اراضی زیر کشت گندم کشور باید به کشت کلزا اختصاص داده شود با راندمان ۲ تن برداشت محصول در هر هکتار، ۴۰۰ هزار تن دانه روغنی تولید می شود. در این زمینه باید انجام برنامه ها مستمر و در سالهای متوالی دنبال شود؛ پیاده سازی در سالی و به فراموشی سپرده شدن آن در ادامه، بیشتر آسیبزا خواهد بود.
فرصت سوزی در اجرای برنامه ها
این کارشناس حوزه کشاورزی با اعلان اینکه سال ۱۳۹۹ تولید کلزا ۲۸۰ هزار تن بود که سال جاری بیشتر از ۵۰ درصد افت را تجربه کرده است، اظهار داشت: در این سال وزارت جهاد کشاورزی با دعوت از کارخانجات روغن کشی برای کشت قراردادی کار را پیش برد؛ اما در دقیقه ۹۰ و هنگام برداشت محصول قیمت تضمینی خرید کلزا افزوده شد و کارخانه های روغن کشی گرفتار صدمه شدند. دولت باید با دعوت از تشکل های بخش خصوصی نقطه نظرات آنها را بشنود و در سیاستگذاری های خود قبل کشت این نظرات را لحاظ کند تا تولید پایدار محقق شود. موفقیت کشت قراردادی در سال ۱۳۹۹ و افزایش کشت کلزا تجربه مثبتی است که باید ادامه پیدا کند.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به فصل کاشت کلزا تصریح کرد: هم اکنون ۴۰ روز زمان برای کشت کلزا وجود دارد. اگر دولت سیاستی در این بخش دارد حالا زمان آن است؛ با گذشت این زمان، فرصت ها از دست می رود.
فرهنگ آسا افزود: سال هاست مبحث کشت قراردادی مطرح است اما به اجرا نرسیده جز در مقطعی (سال ۹۹). این در حالیست که حمایت دولت از تولیدکنندگان روغن، هزینه کمتری برای او نسبت به واردات دارد. به عنوان مثال سال جاری به سبب این که دولت نتوانست تأمین اعتبار کند بخش زیادی از پول گندم کاران هنوز پرداخت نشده است در صورتیکه با ورود بخش خصوصی این دفعه مالی از دوش دولت برداشته می شود. دولت فقط به عنوان ناظر مشکلات را حل می کند. این روشی است که دو دهه قبل با موفقیت در کشور اجرا شد.
نیازمندی کشور به دانه های روغنی
این محقق در رابطه با آمار تولید دانه های روغنی اظهار داشت: هم اکنون بخش اعظمی از واردات مربوط به دانه های روغنی سویا بوده چونکه کنجاله آن برای تغذیه دام استفاده می شود؛ اما در کشور بیشتر کشت کلزا به انجام می رسد. دلیل این امر هم به این بر می گردد که کلزا گیاهی پاییزی بوده و با بارندگی در این فصل میتوان قسمتی از نیازمندی را با کشت دیم و در تناوب گندم به دست آورد.
فرهنگ آسا افزود: سویا در آغاز بهار کشت و در آغاز پاییز برداشت می شود و احتیاج به آبیاری تکمیلی دارد. باتوجه به خشکسالی چند سال اخیر کشور کشت سویا در داخل تا حدود زیادی کم شده است.
اما و اگرهای کشت مخلوط
سال گذشته کشت مخلوط کلزا و نیشکر در کشور تجربه شد. این کارشناس در این زمینه عنوان کرد: کشت مخلوط هم همچون مسائلی است که باید از جانب دولت و وزارت جهاد کشاورزی پیگیری شود. در بعضی از کشت ها، فضای خالی وجود دارد که از این فضا میتوان بهره برداری مناسبی برای کشت مخلوط داشت. سال قبل کلزا در اراضی زیرکشت نیشکر در جنوب انجام شد و سویا در باغات مرکبات شمال می تواند راندمان را در قسمت کشاورزی افزایش داده و تولید دانه های روغنی را صعودی کند.
فرهنگ آسا اظهار داشت: کشت مخلوط راهی میان بر است که میتوان به ظرفیت تولید دانه کلزا کشور ۱۰ تا ۲۰ هزار تن دانه روغنی افزود. سال قبل در سطح ۱۰۰ هکتار از اراضی نیشکری در استان خوزستان این امر انجام شد که نتایج اقدامات در قالب یک گزارش به وزارت جهاد کشاورزی ارسال شد. باتوجه به نتایج میتوان این رویه را ادامه داد.
گفتنی است مجری طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی نرخ خرید تضمینی دانه روغنی کلزا را در سال زراعی جدید دو برابر قیمت گندم عنوان نمود که در هفته جاری اعلام می شود.
علی اشرف منصوری اضافه کرد: با کشت متناوب کلزا وگندم علاوه بر تأمین یک سوم روغن مورد نیاز کشور، تولید گندم در سال آینده، هم ۲۵ درصد بیشتر می شود. سالانه ۵۰۰ هزار هکتار از سطح اراضی کشت گندم را میتوان به دانه روغنی کلزا اختصاص داد که علاوه برافزایش تولید کلزا سبب پایداری تولید گندم هم می شود. ۵۰۰ هزار هکتار زراعت کلزا به معنی، تولید حدود یک میلیون تن دانه که از این مقدار دانه حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تن روغن میتوان استحصال کرد که این میزان، یک سوم نیاز کشور را تأمین می کند.
منبع: rentx.ir
