به گزارش اجاره اتاق تسویه پایاپای یکی از موفق ترین تجارب جهانی برای ساماندهی تجارت تهاتری بین کشورها است که با وجود غفلت از آن، همچنان می تواند باعث بی اثر شدن تحریم های بانکی بر تجارت کشور شود.
به گزارش اجاره به نقل از مهر، تحریم بانکی با هدف ایجاد اختلال در تجارت خارجی و کاهش درآمدهای ارزی کشور چند سالی است که به صورت جدی توسط آمریکا دنبال می شود. با هوشمند شدن و تکمیل حلقه های تحریم توسط آمریکا، راهبرد دور زدن تحریم دیگر کارایی لازم را ندارد و ضروریست به سمت راهبرد بی اثر کردن تحریم حرکت نماییم. در این راستا برای حل مشکل صادرات و واردات کشور در دوران تحریم، حمیدزادبوم رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران ضمن اشاره به مشکلات تجارت کشور در دوران تحریم بیان نمود: «سازمان توسعه تجارت ایران تلاش خواهد نمود که از راه برقراری و ایجاد اتاق تهاتر واردکننده و صادرکننده را به یکدیگر متصل کند». وجود اتاق تهاتر مزایای گوناگونی برای کشور به همراه می آورد که همچون آن می توان به حذف دلار از مبادلات بین المللی، ارزان سازی تجارت با کشورهای مختلف از راه کاهش هزینه های انتقال ارز، مبارزه با تحریم های اعمالی از جانب آمریکا و اتحادیه اروپا و فروش حداکثری کالا و خدمات تولید داخلی در ازای خرید خارجی اشاره نمود و این مزایا سبب شده خیلی از کشورهای دنیا از ابزار تهاتر در تجارت بین المللی استفاده کنند. با وجود اینکه تجارت تهاتری یک راهکار مؤثر در مقابل تحریم های آمریکا ضد تجارت خارجی کشور است؛ اما لازم است سازوکاری منسجم و شفاف برای ساماندهی این نوع تجارت طراحی شود. بررسی های کارشناسی نشان می دهد، انجام تجارت تهاتری در فضای بین المللی بر پایه ابزارMedium of Exchange Clearing به معنای اتاق های تسویه پایاپای صورت می پذیرد. در این مبادلات از ارزهای جهان روا برای تسویه مبادلات استفاده نمی گردد و ملاک تسویه، ارزش گذاری کالاها و خدمات مورد معامله و برقراری تعادل قیمتی بین آن هاست. سازوکار عملکرد اتاق تسویه پایاپای بعد از توافق بین حاکمیت های دو کشور، نهاد مالی ویژه ای توسط هریک از دو کشور تأسیس می شود. این نهاد که وظیفه آن تشکیل دو حساب ویژه واریز و برداشت است، عملیات حسابداری و مالی، فرایندهای تجاری و بازرگانی و عرضه خدمات اعتباری شامل اعتبار اسنادی (LC) بین دو کشور در حوزه تجارت خارجی را بعنوان کارگزار از جانب دولت متبوع خود مدیریت می کند. یک اتاق تسویه پایاپای دارای بخش هایی همچون بخش تسویه، بخش تسویه بانکی، بخش مبادلات مالی، بخش مدیریت عملیات است. برای شکل گیری تبادلات در این اتاق ها احتیاج به در نظر گرفتن حد اعتباری توسط طرفین است. حد اعتباری به این معناست که هر کدام از کشورها میزانی اعتبار را برای بدهکار و بستانکار شدن کشور مقابل نسبت به خود تعیین می کنند و هرکدام از آنها به آن میزان می توانند نسبت به طرف مقابل تراز تجاری منفی داشته باشند. پس حد اعتباری، مقدار منابع مالی است که هر کشور به شریک تجاری خود اختصاص می دهد و در صورت عدم خرید و تسویه مالی، شریک تجاری تا پر شدن حد اعتباری مبادلات پایاپای را ادامه می دهد. در اتاق های تسویه پایاپای عملاً یک کار حسابداری در جریان مبادلات انجام می شود و بدون احتیاج به ارزهای جهان روا مبادلات بین کشورها ساماندهی می شود. برای آشنایی با فرایند تسویه در اتاق تسویه پایاپای به توضیح این فرایند بین یک فروشنده و خریدار به صورت ساده شده در دو کشور ایران و ترکیه پرداخته ایم. این فرایند به ترتیب زیر است:
۱. در اتاق تسویه پایاپای یک حساب واریز در داخل کشور و حساب برداشت در کشور مقابل افتتاح می شود. ارزش گذاری کالا و خدمات مبادله شده در این حساب می تواند بر اساس یک ارز جهان روا و یا یک دارایی پرارزش باثبات مانند طلا، دلار و یا نفت خام صورت پذیرد، هر چند تسویه با پول های ملی انجام می شود. ۲. بعد از انجام توافقات بین دو کشور و تشکیل اتاق تسویه پایاپای، یک حساب ریالی در بانکهای ایرانی و یک حساب در بانک کشور مقابل به پول ملی آن کشور افتتاح می شود و مبلغی برای شروع مبادلات بعنوان رسوب در این حساب ها قرار می گیرد. این مبلغ به منظور راه اندازی و روان کردن معاملات در حساب ها نگهداری می شود. (شکل ۱) ۳. بعد از تشکیل اتاق تسویه، خریدار ایرانی قصد خرید کالا از فروشنده ترکیه ای را دارد، خریدار ایرانی با دریافت کالا مبلغ معامله را به ریال به حساب اتاق تسویه در ایران واریز می کند. با این کار حساب ریالی اتاق در ایران شارژ می شود. در این فرایند کلیه مراحل تسویه حساب ها بین طرف های تجاری بر مبنای اسناد گمرکی در فضای خارج از شبکه بانکی و در عین حال مشابه آن در اتاق تسویه پایاپای اجرا می شود. (شکل ۲)
۴. اتاق تسویه از محل حساب خود در ترکیه به فروشنده، ما به ازای مبلغ کالا را به لیر پرداخت می کند.(شکل ۳)۱. اتاق تسویه از محل حساب خود در ترکیه به فروشنده، ما به ازای مبلغ کالا را به لیر پرداخت می کند.(شکل ۳)
۵. تا این مرحله با انتقال کالا از کشور ترکیه به ایران، حساب ریالی اتاق تسویه شارژ شد و یک عدم تعادل بین دو حساب در دو کشور به وجود آمد. این عدم تعادل با تکرار مورد مشابه آن با یک فروشنده ایرانی و خریدار ترکیه ای سبب تراز شدن حساب های اتاق و به تبع آن تعادل در تجارت کالا می شود. این فرایند دائماً در اتاق تسویه پایاپای تکرار می شود و تجارت بین دو کشور از این طریق شکل می گیرد.(شکل ۴)
طی سالهای گذشته تحریم های بانکی با هدف قرار دادن تجارت خارجی کشور به دنبال افزایش فشار بر مردم ایران هستند. یکی از مؤثرترین راه های بی اثر کردن این تحریم ها در زمینه تجارت خارجی استفاده از ظرفیت تهاتر از راه ایجاد اتاق های تسویه پایاپای است. با ایجاد این اتاق ها بین ایران و شرکای تجاری کشور امکان ساماندهی، نظارت، جهت دهی و هدفمندکردن به معاملات تهاتری وجود خواهد داشت.
منبع: rentx.ir
